موعظه
خانم میرکریمی مدیر محترم مدرسه علمیه الزهرای (س) گرگان در نشست با اساتید سطح دو این مدرسه با استناد به کلام امام علی (ع) به بحث پیرامون اهمیت خودسازی قبل از دیگر سازی پرداختند و بیان داشتند: حضرت امیر ( عليه السلام ) می فرمایند : مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً فَلْيَبْدَأْ بِتَعْلِيمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِيمِ غَيْرِهِ وَ لْيَكُنْ تَأْدِيبُهُ بِسِيرَتِهِ قَبْلَ تَأْدِيبِهِ بِلِسَانِهِ وَ مُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَ مُؤَدِّبُهَا أَحَقُّ بِالْإِجْلَالِ مِنْ مُعَلِّمِ النَّاسِ وَ مُؤَدِّبِهِمْ .
آن كه خود را در مرتبه پيشوايى قرار مىدهد بايد پيش از مؤدب نمودن مردم به مؤدب نمودن خود اقدام كند و پيش از آنكه ديگران را به گفتار ادب نمايد بايد به كردارش مؤدب به آداب كند و آن كه خود را بياموزد و ادب نمايد به تعظيم سزاوارتر است از كسى كه فقط ديگران را بياموزد و تأديب كند. درمسیر مسئولیت خطیر معلمی ، توجه به این نکته حائز اهمیت است که قبل از اینکه برای طلاب درسی را اعم از آموزشی ، اخلاقی و … جهت تدریس آماده کنید حتما آن درس را برای خودتان بگذارید ، چراکه استحقاق شما به آن درس بیش از دیگران است. آنچه در کلام حضرت تاکید و توجه ویژه شده است این است که انسان باید در مرحله نخست معلم خود باشد ، مطمئنا اگر معلم خودتان باشید معلم دیگران نیز خواهید بود و دیگران قطعا به شما اقتداء خواهند کرد ولی عکس آن صادق نیست. از امام صادق علیه السلام نقل است که فرمودند : «من ساوا یوماه فهو مغبون؛ هر کس دو روزش مساوی باشد، پس زیان کرده است.» اگر بخواهید فقط به دیگران پرداخته و از خود غافل باشید این جز رکود چیزی به دنبال نخواهد داشت.
وی افزود: در کلام دیگری ازامیرمومنان علی (ع) وارد است که می فرمایند: اما ترحم من نفسك ما ترحم من غیرك» اى انسان! چرا همان گونه كه به دیگران رحم مىكنى به خودت رحم نمىكنى؟ ( خطبه 223) در مسیر تربیت طلاب ، سعی شود در حق خودتان ترحم کنید و مواظب اعمالتان باشیدو از خود غافل نشوید ، گاهی غفلت موجب می شود انسان درد خود را فراموش می کند حال آنکه خود به تربیت نیازمندتر است ، ترحم به خود بهتر از ترحم در حق دیگری است چراکه جامعه ، طلاب و .. تربیت نمی شوند مگر اینکه مربیان این امر تربیت شده باشند. از کلام حضرت امیر (ع) چنین استفاده می شود که ادب به دو صورت است: گاهی زبانی است و گاهی نیز به سیره و عمل است. اگر می خواهیم طلبه تربیت شود این مهم ممکن نیست جز اینکه عمل ما درست باشد پس عمل و رفتار بر گفتار برتری دارد.
وی در ادامه بیان داشت: اساتید به نقش الگویی خود در جمع طلاب تاکید وافر داشته باشند و در راستای تدریس به نکاتی نظیر حضور به موقع در کلاس ، آمادگی کافی و نشاط در کلاس درس و …توجه نمایند .
خانم دوست محمدیان معاون آموزش این مدرسه نیز در این جلسه بیان داشتند: در روایتی از پیامبر اکرم (ص) وارد است که حضرت دررابطه با مقام و منزلت علم و دانش و آگاهی می فرمایند: انَّ الله تعالی و ملائکه و اهل الارض حتی النمله فی جِحرها و حتی الحوت فی البحر یصلون علی المعلم الناس الخیر .( خداوند متعال و فرشتگان و اهل زمین حتی مورچه در لانه اش و حتی ماهیان در دریا بر معلم خیر درود می فرستند. معلم خیر کسی است که خوبیها را به دیگران می آموزد. سرآمد همه خوبیها، علم و دانش و آگاهی است. کسی که علم می آموزد پرده های جهل و نادانی برایش کنار می رود و به رشد و تعالی می رسد.
وی افزود: شما اساتید رسالت سنگینی را به عهده دارید. علمی که توفیق تدریس آن را کسب نمودید اشرف علوم است لذا شایسته است که تمام هستی برایتان دعا کنند البته نکته حائز اهمیت که باید در این راستا بسیار به آن توجه کرد این است که علم همراه با تربیت باشد.رسالت خطیر ، تعلیم همراه با تهذیب است.
وی در ادامه بر اهمیت سنت مباحثه تاکید نمودند و بیان داشتند: اساتید باید در کلاس درس برضرورت و لزوم مباحثه دروس تاکید نموده ونحوه مباحثه درست را برای طلاب تشریح نمایند.
بهترین معلمم...............
بهترین معلم من کسی بود که
با ارزشترین مطلب عمرم را به من آموخت :
دو خط موازی روی تخته کشید و گفت
این دو هیچگاه به هم نخواهند رسید
مگر اینکه یکی خود را بشکند….
تقدیم به ساحت مقدس امام زمان(عج)
ســوزشب است ودل ودلــــــدادگی
صحبت عشق است وهمه سادگی
بازشبــی بی توبه سرمـــــی شود
عمرخــــزان دیده هـدرمـــــی شود
غـــربت عشـــق است درون دلـــم
مــــن چـــه بگویم که همه بـــاطلم
شب شـــده یادگل زهـــــــــــراکنم
پـــرتــــوی ازحـــق به دلــــــم واکنم
نــــام توآرامـــــه جــــان مـن است
یــــادتوروح است وروان مــن است
منظرچشمــــان تودریــــایـی است
بـــــی تودلم تیره وظلمـــانی است
نـــدبه کنم یـــادتـــوراجمعــه هــــا
دریَم جــانـــانه نـــــــــــوازم نــــــوا
دل شده بـــایـــاد رخت بــــــی قرار
سینه شده مخـــــــــــزن اسراریــار
مهــدی وهــــادی ولایت تویــــــــی
مـــــرهم دردهمه امت تویــــــــــی
ظلمت وغـــــــم پرشده مولابیـــــــا
ای تـــــوامیدهمه دنیـــــــــابیــــــــا
شعر از خودم
شرم از خداوند در خلوت
روايتي از امام کاظم عليه السلام «قال: استحيوا من الله في سرائرکم کما تستحيون الناس في علانيتکم» (تحف العقول، ص394). از خدا حيا کنيد و شرم داشته باشيد و مراعات کنيد آن وقتي که در خلوت هستيد و از مردم کسي ناظر اعمال و رفتار شما نيست همان گونه که در انظار مردم از مردم استحياء داريد و شرم مي کنيد و خجالت مي کشيد.
روايتی از امام کاظم عليه السلام «قال: استحيوا من الله فی سرائرکم کما تستحيون الناس فی علانيتکم» (تحف العقول، ص394). از خدا حيا کنيد و شرم داشته باشيد و مراعات کنيد آن وقتی که در خلوت هستيد و از مردم کسی ناظر اعمال و رفتار شما نيست همان گونه که در انظار مردم از مردم استحياء داريد و شرم مي کنيد و خجالت مي کشيد.
ما در برابر چشمان يک ناظر و يک بيننده حتی اگر از نظر مرتبه فهم و درک و موقعيت اجتماعی در مرتبه پايينی باشد، خيلی از کارها و اعمال و رفتارها را انجام نمي دهيم اصلاً نفس اينکه يک چشمی ناظر ماست ولو يک بچه ای که اهل تمييز است، موجب مي شود حيا مي کنيم و يکسری اعمال را مرتکب نشويم. از نوع لباس پوشيدن گرفته و تا نوع حرف زدن و ساير امور بعضی از کارها را انجام نمي دهيم و حيا مي کنيم. بهرحال هر چه آن ناظر دارای يک احترام خاصی نزد ما باشد رفتار و عمل ما حساب شده تر مي شود و حتی در نوع صحبت کردن دقت مي شود مثلاً از قبل از ديدار مثلاً يک عالم يا يک مقامی روی آن دقت مي شود؛ منشأ همه اينها استحياء است که البته دارای مراتبی است وقتی ما در نظر مردم به اين ميزان حيا مي کنيم و مراقيت مي کنيم که مبادا او نسبت به ما ذهنيتی پيدا کند و نظرش برگردد و مخصوصاً اگر لطفی به ما مي کند اين باعث نشود اين لطفش قطع شود.
اما خدا که از همه بالاتر و برتر است و از همه به عمق نهان وجود ما نزديک تر است نه فقط رفتار ظاهری ما بلکه خطورات قلبی ما در محضر اوست و حتی خيالات ما در نزد اوست چه برسد به اعمالی که انجام مي دهيم. امام کاظم (ع) مي فرمايند از خدا استحياء داشته باشيد در خلوت همان گونه که در جلوت از مردم حيا داريد يعنی مي خواهند بگويند برای خدا حداقل به اندازه مردم حساب باز کنيد و از او به اندازه ای که حداقل از مردم حيا مي کنيد حيا داشته باشيد.
«والحمد لله رب العالمين» ( بیانات حجه الاسلام و المسلمین حاج آقا مجتبی نورمفیدی رئیس هیات امناء مدرسه علمیه الزهراء(س))
پندهای ماندگار ( گردآورنده : خانم دوست محمدیان / معاون آموزش مدرسه علمیه الزهراء(س) گرگان)
کلید یا رمز ورود به ریاست و مدیریت یک مجموعه ، فراخ دلی و شرح صدر است
نرم خویی حضرت موسی (ع) با فرعون و صبر و شکیبایی اش با بنی اسرائیل شرح صدری است که از خداوند گرفته است.در آیات قرآن آمده است ” با فرعون به نرمی سخن بگویید “که در سرلوحه دعوت حضرت موسی (ع) سعه صدر قرار دارد و آن رمز راه یابی پیامبرخاتم (ص) در دل پیروان معرفی شده است که به سفیران الهی ارزانی داشته و راه نفوذ در فضای جان انسانهای متعهد را به روی آنها گشوده است . به طور کلی تمام انبیاء الهی این افتخار را داشتند و از تاثیر معجزه آسای این ارزش در دعوت مردم بهره ها گرفتند. شرح صدر در عالم دوستی موثرترین جاذبه ، در محیط خانواده تاثیرگزارترین روش تربیتی ، در فضای تعلیم و تربیت رمز کامیابی ، در رابط اجتماعی کمند محبت ، در عرصه مدیریت سکوی پرش به اوج سرفرازی و اقتدار است. اینها احادیث وارد شده در این موضوع و مواردی است که خود امام علی (ع) از آن استفاده کرده و مدیران جامعه را به بهره گیری بهینه از آن سفارش فرموده اند
مراقبت زبان ( حد و مرز سخن گفتن)
یکی از مواردی که رعایت آن بر بندگان لازم است بحث کلام و زبان است.امام صادق (ع) می فرمایند: کلام و سخن آن چیزی است که در قلب شخص وجود دارد و می خواهد آن را اظهار کند ( از کوزه همان برون تراود که در اوست) اگر در آن صفا یا کدروت ، علم یا جهل باشد همان را اظهار می کند و حضرت امیر (ع) می فرماید؟” المرء مخبوء تحت لسانه “شخصیت انسان زیر زبان او مخفی است. لذا درباره اینکه باید چه کار کنیم ، کلام ما در چه جایی مطرح شود ، چگونه متوجه شویم که حرف زدن بهتر است یا سکوت کردن یا اینکه موقعیت هر کدام کجاست؟ امام صادق(ع) در مصباح الشریعه ( باب کلام) می فرماید: کلام را وزن کن و آن را با عقل بسنج وقتی می خواهیم چیزی را وزن کنیم در یک کفه ترازو ، سنگ می گذاریم و در طرف دیگر جنس را قرار میدهیم . کلام اینجا به منزله همان جنس است که آن را با سنگ عقل بسنجیم لذا در فرمایش علمای اخلاق است که می فرمایند: وقتی می خواهی سخن بگویی کلامت را در یک کفه ترازو و عقلت را در کفه دیگر قرار بده. اگر سخنت برای خدا و در راه خدا است آن را بگو ، اما اگر کلامت برای خدا و در راه خدا نیست ، سکوت از حرف ردن بهتر است. در روایت است که سلیمان بن مهران می گوید : با عده ای از شیعیان خدمت حضرت صادق(ع) رسیدیم شنیدم حضرت می فرماید: زینت ما باشید و موجب رنج ما نشوید و وبال ما نباشید بعد از این جمله فرمود: با مردم خوب سخن بگویید و زبانتان را حفظ کنید و زبان خویش را از گفتن کلمات قبیح نگه دارید ( وسایل الشیعه/ جلد 12/ ص 192) امام صادق(ع) می خواهد بگوید که شما از طریق زبان می توانید زینت ما باشید بوسیله زبان می توانید شیعه ما باشید. اهمیت زبان تا این اندازه بالاست و در روایتی از پیامبر اکرم (ص) به این مضمون آمده است که هر روز همه اعضاء و جوارح به زبان عرض می کنند اگر تو کارها را درست انجام بدهی خوب هستیم و اگر خراب کاری کنی بد هستیم . در ضرب المثل داریم که زبان سرخ سر سبز را می دهد برباد. سر بیچاره که حرفی ندارد ، چشم که کاری نکرده ، زبان یک چیز گفته ، امام اعضای دیگر باید تاوانش را پس دهند.حضرت امیر(ع) می فرماید: هر کس زبانش را نگه دارد و از آن مراقبت کند خداوند عیبش را می پوشاند. خداوند تضمین کرده است که اگر ما زبان را بپوشانیم او نیز عیب ما را می پوشاند، زیرا او ستارالعیوب است ، بزرگان اخلاق می فرمایند: چشم تنها یک محافظ دارد و آن هم پلک است ، اما محافظان زبان دو تا هستند یکی دندانها و دومی لب که جلوی آن را می بندد ، خلاصه خدا کاری کرده که زبان کمتر خودش را نشان بدهد و ما نیز باید بیشتر مراقب آن باشیم.
سلامت جامعه در سایه عفو و گذشت
عفو و گذشت یکی از صفات برجسته مومنین است و تا حد زیادی سلامت جامعه مبتنی برآن است. قرآن هم در این باره می فرماید: خذ العفو وامر بالعرف و اعرض عن الجاهلین( اعراف/ 99) عفو و گذشت را شیوه خود قرار ده و به نیکیها دعوت نما و از جاهلان روی بگردان.پس ادامه حیات اجتماعی مبتنی بر عفو و گذشت است و اگر مردم در گر فتن حق خود سختگیر باشند و از کوچکترین لغزشی چشم پوشی نکنند زندگی بسیار تلخ می شود و روح صفا و صمیمیت و همکاری به کلی از جامعه رخت بر می بندد .همچنین در سوره تغابن آیه 14 در مورد عفو می فرماید: وان تعفوا و تصفحوا و تغفروا بان الله غفور رحیم، اگر عفو کنید و صرف نظر نمایید و ببخشید ( خدا شما را می بخشد) چرا که خداوند آمرزنده و مهربان است.همچنین نبودن روحیه عفو و گذشت در میان مردم آثار سوء روانی به همراه دارد و شادابی و نشاط را از آنها می گیرد و نتیجه ای جز افسردگی و خشم ندارد و به علاوه ، غضب الهی متوجه مردم خواهد شد و خداوند آنها را به حال خودشان واگذار می کند .امام صادق(ع) فرمود: شخصی نزد رسول خدا(ص) آمد و گفت: ای رسول خدا، بستگان من مرا مورد ظلم و ستم و ناسزاگویی قرار داده و با من قطع ارتباط کرده اند ، آیا من هم با آنان همین گونه برخورد کنم، حضرت فرمود: در این صورت خداوند شما را رها می کند و مورد غضب قرار میدهد . پس به دیدار هرکس که با تو قطع ارتباط کرده برو و به هر کس که به تو چیزی نداده ، احسان کن و از کسی که به تو ظلم کرده در گذر و در این صورت ، خدا تو را در برابر آنها یاری می کند . حضرت امیر(ع) در غررالحکم ج1 ، ص 140 می فرماید: العفو تاج المکارم ، عفو و گذشت تاج و زینت فضایل اخلاقی است.
معنای حقیقی ذکر ، مطیع فرمان خدا بودن
در دین مقدس ملاحظه می فرمایید که در تمام ساعات شبانه روز در همه جا و در همه حال اعمال عبادی از واجبات و مستحبات و اوراد و اذکار فراوان داریم، این برای آن است که انسان برای همیشه خود را تحت نظر و مراقبت خدایش بداند و هرگز عملی از رفتار و گفتارش بدون رضای خدا از او صادر نشود که در سوره حدید آیه 4 فرموده است(…..هو معکم این ما کنتم و الله بما تعملون بصیر) او با شماست هر جا باشید و خداوند نسبت به اعمالی که انجام میدهید بیناست . ذکر خدا به معنای واقعی اش قلبا به یادخدا بودن و عملا اطاعت فرمان او نمودن است و وقتی انسان به راستی به یاد خدا باشد به طور مسلم خدا هم به یاد او خواهد بود که در سوره بقره آیه 152 فرموده است
(فاذکرونی اذکرکم …) شما مرا یاد کنید تا من هم شما را یاد کنم .بدیهی است که آن کس که خدا او را یاد کند ، انواع الطاف و عنایات الهی شامل حالش خواهد گشت ، اما آدمی که چشم دل از خدا بردارد و خدا را به فراموشی بسپارد ، خدا هم به کیفر این ناسپاسی کاری می کند که او خودش را فراموش کند و از تشخیص راه خیر و شر عاجز می گردد که فرموده است نسوا الله فانساهم انفسهم ….. (حشر/19 )آنها خدا را فراموش کردند خدا هم کاری کرد که آنها خودشان را فراموش کردند و اصلا مجال این پیدا نکردند که درباره خود بیندیشند و بفهمند ابتداء چه بوده اند و اکنون چه هستند و آینده چه خواهند شد؟ درست یک زندگی تمام عیار حیوانی دارند که جز اشباع غرائز و ارضاء تمایلات نفسانی ، احساس وظیفه ای برای خود نمی کنند . آری بیماری خدا فراموشی منشا بیماری خودفراموشی می شود و آدمی را از مرز انسانیت بیرون کرده وارد مرز بهیمیّت می کند و به فرموده ی قرآن کریم می شود: …..لهم قلوب لا یفقهون بها ، لهم اعین لا یبصرون بها و لهم آذان لا یسمعون بها اولئک کالانعام بل هم اضل اولئک هم الغافلون.( اعراف/179) آنها دلهایی دارند که با آن نمی اندیشند ( چیزی از حقایق عالم را درک نمی کنند) و چشم هایی دارند که با آن نمی بینند و گوش هایی دارند که با آن نمی شنوند و آنها همچون چارپایانند بلکه گمراه تر ، اینان همان غفلت زدگانند که به بیماری مهلک غفلت از خدا گرفتارند.